فن کویل چیست؟

فن کویل یکی از تجهیزات پرکاربرد در سیستم‌های تهویه مطبوع است که به‌عنوان بخشی از یک سیستم مرکزی به همراه چیلر و دیگ وظیفه تأمین گرمایش و سرمایش در ساختمان‌ها را بر عهده دارد. این دستگاه در انواع مختلفی تولید می‌شود و بسته به نوع محیط استفاده (مسکونی، اداری، تجاری، خدماتی) قابلیت انتخاب و نصب دارد.

فن کویل سیستمی است که با گردش آب سرد یا گرم درون کویل و دمیدن هوا توسط فن، دمای محیط را تنظیم می‌کند. این فرآیند با اتصال به یک منبع حرارتی یا برودتی (مثل چیلر یا دیگ آب گرم) انجام می‌شود. اجزای این دستگاه شامل الکتروموتور، فن، فیلتر، شیر هواگیری، ترموستات، سینی درین، پلنیوم باکس می باشد و در چند مدل زمینی، دیواری، کاستی، کانالی، سقفی، زمینی سقفی  به بازار عرضه می گردد.

در این مقاله به زبان ساده اما فنی، عملکرد فن کویل، اجزای داخلی آن، انواع مختلف از نظر ظاهری و ظرفیت، و همچنین مزایا و معایب آن را بررسی خواهیم کرد.

عملکرد فن کویل چگونه است؟

به‌طور خلاصه، نحوه کارکرد این دستگاه به این شکل است که آب گرم یا سرد از موتورخانه یا چیلر مرکزی وارد کویل می‌شود، و پس از گردش درون لوله های مسی گرما یا سرمای خود را از دست می دهند و از طریق لوله های خارجی به موتورخانه مرکزی باز می گردند، در این حین فن داخلی هوا را از اطراف مکش کرده، از میان کویل عبور می‌دهد و در نهایت هوای گرم یا سرد شده را به فضا برمی‌گرداند. تنظیم دما توسط ترموستات یا کلید سلکتوری انجام می‌شود. همچنین برخی فن کویل‌ها با قابلیت تنظیم سرعت فن در چند دور، به‌صورت هوشمند با دمای محیط هماهنگ می‌شوند. بهتر است از فن کویل زمانی استفاده شود که نیاز است دمای هر محیط را جداگانه تنظیم گردد.

اجزای اصلی فن کویل چیست؟

هر فن کویل بسته به مدل و برند، ممکن است تفاوت‌هایی در طراحی داشته باشد، اما اجزای اصلی آن معمولاً شامل موارد زیر است:

• الکتروموتور

وظیفه انتقال انرژی و به‌ حرکت درآوردن فن را بر عهده دارد و معمولاً دارای سه دور یا بیشتر است. برای کاهش صدا و افزایش کارایی، توصیه می‌شود از الکتروموتورهای بی‌صدا و با کیفیت استفاده شود.

• فن

فن مکنده و دمنده هواست و وظیفه اصلی آن، گردش هوا می باشد. از جنس فلزی یا پلیمری ساخته می‌شود. فن فلزی قیمت بالاتری نسبت به فن غیر فلزی (پلیمری) دارد و علت آن هم مقاومت بیشتر این نوع فن ها در برابر درجه حرارت بالای آب می باشد. ولیکن در مقابل فن‌های پلیمری صدای کمتری تولید می‌کنند.

• کویل

این قسمت مجموعه‌ای از لوله‌های مسی با فین‌های آلومینیومی در دو یا سه ردیف می باشد که محل عبور آب سرد یا گرم است نحوه کار کویل به این صورت می باشد که لوله ها به کلکتور خروجی و ورودی متصل می شوند و یکی از لوله ها وظیفه تامین آب سرد در تابستان از طریق چیلر و آب گرم در زمستان از طریق دیگ و دیگری وظیفه برگشت آب به موتورخانه مرکزی را بر عهده دارد.

• فیلتر

فیلترها عمدتا در مسیر ورودی هوا به داخل فن قرار گرفته و ذرات گرد و غبار را جذب می‌کند به این معنا که وظیفه ی اصلی آن ها فیلتراسیون جریان هوای ورودی به دستگاه و ممانعت از ورود گرد و غبار و آلودگی ها به داخل فن کویل می باشد فیلترها در انواع فلزی و پلاستیکی با قابلیت شستشو و تعویض ساخته می شوند

• شیر هوا گیری

این وسیله روی لوله اصلی کویل قرار دارد و وظیفه ی اصلی آن هوا گیری سیستم فن کویل یا به عبارت دیگر خارج نمودن هوای درون فن کویل می باشد. شیر هوا گیری فن کویل در دو نوع اتوماتیک و دستی در بازار طراحی و تولید می شوند.

• کلید ترموستات / کلید سلکتوری

از کلید ترموستات درفن کویل های سقفی و کانالی و از کلید سلکتوری در فن کویل های زمینی برای تنظیم دمای محیط استفاده می‌شود.

• سینی درین یا تخلیه

در هنگام فرایند سرمایش هوا در فن کویل، رطوبت هوا روی کویل تقطیر شده و به کف دستگاه می‌ریزد و موجب جمع شدن آب در کف دستگاه می‌شود. این رطوبت توسط سینی درین جمع‌آوری و از طریق لوله تخلیه خارج می شود.

• پلنیوم باکس

یک محفظه عایق‌دار است که فن و الکتروموتور را در خود جای می‌دهد. وظیفه اصلی آن هدایت هوای برگشتی به سمت فیلترها و جلوگیری از ورود گردوغبار به محیط است.

فن کویل در چه ظرفیت‌هایی تولید می‌شود؟

ظرفیت فن کویل‌ها معمولاً بر اساس میزان هوادهی بر حسب CFM (فوت مکعب بر دقیقه) بیان می‌شود. رایج‌ترین ظرفیت‌ها شامل 200، 300، 400، 600، 800، 1000 و 1200 CFM هستند. انتخاب ظرفیت مناسب بسته به متراژ فضا، شرایط آب‌وهوایی و تعداد نفرات در محیط انجام می‌شود.

اطلاعات بیشتر: محاسبه ظرفیت فن کویل

فن کویل چند نوع دارد؟

فن کویل‌ها از نظر محل نصب و شکل ظاهری به دسته‌های مختلف زیر تقسیم می‌شوند:

مطالعه بیشتر: انواع فن کویل

در ادامه به بررسی مشخصات و ویژگی های هر کدام از انواع فن کویل ها می پردازیم.

• فن کویل زمینی

مدلی مستطیلی که روی زمین نصب می‌شود و در انواع روبه‌رو زن، بالا زن، شیب‌دار و دکوراتیو عرضه می‌گردد.

مطالعه بیشتر: بهترین برند فن کویل زمینی

• فن کویل دیواری

شبیه کولر گازی دیواری است و روی دیوار نصب می‌شود. طراحی زیبایی دارد و فضای کف را اشغال نمی‌کند. و به همین دلیل به آن طرح اسپلیت نیز گفته می شود.

• فن کویل کاستی

فن کویل کاستی با تنوع طراحی در دو حالت یک طرفه و چهار طرفه بیشتر به بازار عرضه می گردند که داخل سقف کاذب نصب می‌گردد. ظاهر زیبا و اشغال فضای کمتر در مقایسه با سایر مدل ها، باعث شده تا گزینه‌ای عالی برای فضاهایی با طراحی داخلی لوکس به شمار آید.

• فن کویل سقفی

این مدل در دو نوع روکار و توکار تولید می‌شود که روی سقف نصب می گردند.

• فن کویل کانالی

مدلی از فن کویل های سقفی توکار است که مسیر ورود و خروج جریان هوا در آن ها کانالی بوده و امکان تأمین ظرفیت های هوادهی سنگین از ویژگی های متمایز این سیستم می باشد و عملکردی مشابه هواساز دارد.

• فن کویل سقفی زمینی

قابلیت نصب هم‌زمان به‌صورت افقی در سقف و عمودی روی زمین را دارد. گزینه‌ای منعطف برای پروژه‌هایی با محدودیت فضا.

فن کویل چه مزایایی دارد؟

• عدم نیاز به کانال‌کشی گسترده؛ صرفاً لوله‌کشی آب و برق کفایت می‌کند.
• تنوع بسیار زیاد در مدل و طراحی ظاهری.
• امکان کنترل مستقل دما در اتاق یا فضاهای مختلف ساختمان وجود دارد. چنانکه به ازای تعداد فن کویل های نصب شده در ساختمان، می توان شرایط دمایی متفاوتی را متناسب با سلیقه و نیاز افراد ایجاد نمود.
• از لحاظ مصرف انرژی بسیار بهینه می باشد چرا که میتوان متناسب با نیاز هر قسمت از ساختمان فن کویل آن اتاق یا محیط را روشن یا خاموش کرد و نیاز نیست کل فن کویل های ساختمان شروع به کار کنند و برق زیادی مصرف شود.
• هزینه تعمیر و نگهداری فن کویل‌ها نسبتا کم است

   فن کویل چه معایبی دارد؟

• عدم ورود هوای تازه؛ در صورت نیاز باید سیستم تأمین هوای تازه مجزا در نظر گرفته شود.
• وابستگی به سیستم‌های مرکزی تولید سرما و گرما (چیلر، بویلر).
• امکان کنترل مصرف انرژی برای هریک از واحدهای ساختمان، به طور جداگانه در این سیستم فراهم نمی باشد.
• در پروژه‌های کوچک، ممکن است هزینه اولیه بالاتری نسبت به سیستم‌های مثل کولر گازی یا داکت اسپلیت داشته باشد.

فن کویل انتخابی هوشمندانه برای ساختمان‌هایی است که نیاز به کنترل مستقل دما در فضاهای مختلف دارند. اگر پروژه شما در مرحله طراحی تأسیسات است، بهتر است ظرفیت، نوع نصب و برند فن کویل را با توجه به نیاز دقیق ساختمان انتخاب کنید. در صورتی که نیاز به مشاوره فنی یا استعلام قیمت دارید، کارشناسان ما آماده پاسخگویی هستند.